ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΓΑΜΟΣ

Τα Προξένια

Τα παλιά χρόνια, για να παντρευτεί μια γυναίκα έπρεπε να της «στείλουν προξένια». Πιο συγκεκριμένα, είτε μια προξενήτρα ή προξενητής, είτε  ένα συγγενικό πρόσωπο, αναλάμβανε να κάνει το προξενιό , να μιλήσει στους γονείς της υποψηφίας νύφης για τον ενδιαφερόμενο. Οι γονείς της κοπέλας, τότε, ρωτούσαν να μάθουν πληροφορίες για τον ενδιαφερόμενο νέο, όπως αν αυτός ήταν από καλή οικογένεια, αν είχε περιουσία και αν ήταν εργατικός. Αν ο νέος ήταν από άλλο χωριό, τότε οι γονείς πήγαιναν στο χωριό του και ρωτούσαν τους χωριανούς και τους γείτονες του. Αφού συνέλλεγαν τις πιο πάνω πληροφορίες, αποφάσιζαν αν θα παντρέψουν την κόρη τους, τις περισσότερες φορές χωρίς να λάβουν υπόψη τη γνώμη της κοπέλας.

Λόγιασμα

Το λόγιασμα ήταν η γνωριμία των δυο οικογενειών. Στο λόγιασμα προσκαλούσαν μόνο τους πολύ στενούς συγγενείς, όπως τον ιερέα, τη νονά και το νονό της νύφης και του γαμπρού, τους θείους και τις θείες, τον παππού και τη γιαγιά, τα αδέλφια- αν υπήρχαν- της νύφης και του γαμπρού. Τη μέρα εκείνη ετοιμαζόταν  και το προικοσύμφωνο, το οποίο μάλιστα είχε νομική ισχύ. Στο προικοσύμφωνο έγραφαν αναλυτικά την προίκα που θα έδιναν στα παιδιά τους. Μετά τη συγκεκριμένη διαδικασία,  άρχιζε το φαγοπότι και το τραγούδι.

Αρραβώνας

Μετά το λόγιασμα, ακολουθούσε ο αρραβώνας, στον οποίο δεν προσκαλούσαν όλους τους χωριανούς. Στον αρραβώνα αντάλλασσαν μαντίλια και δακτυλίδια.

Οι νεόνυμφοι θα έμεναν στο σπίτι που ήταν υπεύθυνος ο πατέρας της νύφης να ετοιμάσει. Το κτίσιμο του σπιτιού, χρειαζόταν πολλή χειρωνακτική εργασία και κόπο. Πιο συγκεκριμένα,  έπρεπε να μαζέψουν ακόμη και τις  πέτρες, με τις οποίες θα έκτιζαν το σπίτι των νεονύμφων. 

Οι προετοιμασίες για το γάμο

Οι γονείς των μελλονύμφων άρχιζαν να προσκαλούν στο γάμο ένα μήνα πριν δίδοντας μαντήλια, λαμπάδες και κυρίως τσουρέκια (είδος ψωμιού που παρασκευαζόταν ειδικά για το κάλεσμα).

Οι γάμοι γίνονταν πάντα Κυριακή. Το βράδυ της Πέμπτης πριν το γάμο, μαζεύονταν όλοι οι συγγενείς για να αρχίσουν της προετοιμασίες για την κατασκευή του παραδοσιακού φαγητού, του ρεσιού. Πιο συγκεκριμένα, με συνοδεία βιολιού, λαούτου και τραγουδιών έπλεναν το σιτάρι που θα  χρησιμοποιήσαν για την κατασκευή του ρεσιού. Την Παρασκευή το βράδυ μαζεύονταν ξανά όλοι οι συγγενείς, για να «χτυπήσουν» το σιτάρι με τις «φαούτες», ειδικά εργαλεία που βοηθούσαν στο σπάσιμο του σκληρού περιβλήματος του σιταριού.  Αυτή η διαδικασία ήταν απαραίτητη για να μπορέσει να ψηθεί  ευκολότερα το σιτάρι που χρησιμοποιείτο  για το ρέσι.

Το Σάββατο, την προηγούμενη του γάμου, γινόταν το ράψιμο του κρεβατιού, κατά τη διάρκεια του οποίου δημιουργείτο γιορταστική ατμόσφαιρα χάρη στη ορχήστρα με το βιολί και λαγούτο, τους χορούς, τα τραγούδια και τα τσαττίσματα.

Το κρεβάτι του αντρογύνου, το γέμιζαν με παρθένο μαλλί από πρόβατα και το έραβαν 5 ή 7 παντρεμένες και μονοστέφανες γυναίκες. Καθώς έραβαν το κρεβάτι, ακουγόταν  διακριτική μουσική από τα μουσικά όργανα και αλλά και τα δίστιχα ή τετράστιχα τραγούδια των συγγενών και φίλων. Ταυτόχρονα, οι συγγενείς του ανδρογύνου, «επλούμιζαν» το κρεβάτι, έριχναν δηλαδή χρήματα.

Ακολούθως, οι κουμπάροι χόρευαν το «χορό του κρεβατιού», ενώ προηγουμένως, «κυλούσαν» μικρά παιδιά στο κρεβάτι. Σύμφωνα με την παράδοση, ανάλογα με το φύλο του παιδιού που κυλούσαν στο κρεβάτι θα ήταν και το φύλο του παιδιού των μελλονύμφων.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

Στόλισμα της νύφης

Το στόλισμα της νύφης γινόταν στο πατρικό σπίτι της νύφης, λίγο πριν το γάμο.  Φορούσε το νυφικό της , οι νεαρές κοπέλες, οι υποψήφιες κουμέρες –κουμπάρες-  την στόλιζαν, της έφτιαχναν τα μαλλιά, ενώ οι γονείς της, την «έζωναν» και την «κάπνιζαν» δίνοντας της  τις ευχές τους. Καθώς την στόλιζαν, της τραγουδούσαν οι συγγενείς και οι φίλες της, υπό την συνοδεία των μουσικών οργάνων, βιολιού και λαγούτου.

Ξύρισμα του γαμπρού

Στις 10 το πρωί, έπαιρναν τα ρούχα του γαμπρού από το πατρικό του σπίτι, στο νέο σπίτι που θα έμενε με την γυναίκα του, μετά το γάμο. 
Το ξύρισμα του γαμπρού γινόταν στο πατρικό του σπίτι. Εκτός, όμως, από το ξύρισμα,  γινόταν και το ντύσιμο του γαμπρού με τα γαμπριάτικα του ρούχα και ο υπόλοιπος  καλλωπισμός του. Τον ξύριζε ο παρπέρης, υπό την συνοδεία βιολιού και τον χτένιζαν οι υποψήφιοι κουμπάροι. Ο «πρώτος κουμπάρος», του φορούσε το πουκάμισο και τον σάκο , ενώ ταυτόχρονα τραγουδούσε μαζί με τους συγγενείς και φίλους, διάφορα δίστιχα ή τετράστιχα τραγούδια

Μετά την τέλεση του γάμου,  καθώς οι νεόνυμφοι κατευθύνονταν στο νέο τους σπίτι, οι γειτόνισσες έβγαιναν στο δρόμο με τη μερρέχα και το καπνιστήρι για να τους ραντίσουν με ροδόσταγμα και να  τους καπνίσουν Αργότερα οι νεόνυμφοι έμεναν μόνοι στο σπίτι, ενώ οι συγγενείς και οι φίλοι γλεντούσαν.

Δευτέρα του γάμου

Το βράδυ της Δευτέρας του γάμου, διοργανωνόταν ένα μεγάλο φαγοπότι κατά τη διάρκεια του οποίου όλοι οι συγγενείς και φίλοι έπαιρναν τα δώρα τους στους νεόνυμφους. Στη συνέχεια το ανδρόγυνο χόρευε και οι συγγενείς «πλούμιζαν» το ζευγάρι, καρφίτσωναν δηλαδή  πάνω στα ρούχα τους χαρτονομίσματα.

Τρίτη του γάμου

Την Τρίτη του γάμου οι συγγενείς γύριζαν το χωριό με σκοπό να μαζέψουν κοτόπουλα από τους συγχωριανούς, τα οποία στη συνέχεια τα μαγείρευαν και τα έτρωγαν γλεντώντας όλοι μαζί. 
Πολλές φορές ο γάμος κρατούσε μία ολόκληρη βδομάδα με μουσική, χορό και φαγοπότι.